---

Nagroda literacka dla prof. Edwarda Białka

Prof. Edward Białek został uhonorowany Literacką Nagrodą imienia Andreasa Gryphiusa Gildii Artystów Esslingen

Wrocław, 15 listopada 2024 r.
Święto Nauki, Aula Leopoldyńska

Wręczenie Literackiej Nagrody imienia Andreasa Gryphiusa Gildii Artystów Esslingen Profesorowi Edwardowi Białkowi przez członkinię Gildii Monikę Taubitz

Wasze Magnificencje! Wielce Szanowni Państwo Profesorowie! Wielce Szanowni Goście! Drodzy Studenci!

Jako wieloletnia członkini Gildii Artystów Esslingen zostałam upoważniona do wręczenia podczas dzisiejszej uroczystości powszechnie szanowanemu członkowi tutejszej społeczności akademickiej szczególnego wyróżnienia, Literackiej Nagrody imienia Andreasa Gryphiusa. Jej tegorocznym laureatem jest prof. dr hab. Edward Białek, który otrzymuje ją za wybitne przekłady poetyckie utworów pisarzy niemieckich ze śląskim rodowodem. Pierwszym tłumaczem, który w 1962 roku został wyróżniony tą nagrodą, był niezapomniany Karl Dedecius.
Nieoficjalne – bo pod nieobecność laureata – wręczenie nagrody odbyło się 15 września tego roku w Esslingen. Podczas uroczystego posiedzenia zarządu Gildii Artystów przypadł mi zaszczyt wygłoszenia laudacji, w której podkreśliłam wielkie zasługi laureata, znanego z niechęci wobec pochwał kierowanych pod jego adresem. Dzisiaj wygłoszę więc jedynie jej fragment, całość dołączam do dyplomu.
Zainteresowanie laureata literaturą niemiecką ze Śląska dotyczy wszystkich okresów jej rozwoju, od czasów niebywałego rozkwitu w epoce baroku do współczesności. Jako pisarka urodzona we Wrocławiu pragnę podkreślić znaczenie przekładów tegorocznego laureata dla budowania mostów porozumienia między Niemcami i Polakami, porozumienia odbywającego się na szczególnie wysokim poziomie, bo na poziomie języka poezji. Do moich podziękowań, jakie kieruję do Edwarda Białka, przyłączyłoby się na pewno ponad trzydziestu innych współczesnych pisarzy niemieckich pochodzących ze Śląska, którym tłumaczenia ich tekstów umożliwiły zdobycie w Polsce licznej publiczności czytelniczej.
Owocem intensywnej pracy Edwarda Białka jako tłumacza i redaktora serii literackich są dziesiątki książek z przekładami utworów poetów niemieckich. Godną podkreślenia zasługą laureata jest też zaznajamianie studentów z tajnikami przekładu artystycznego i promowanie ich pierwszych samodzielnych publikacji. Jako mentor adeptów tłumaczenia literackiego profesor Białek od lat wskazuje im poezję niemiecką jako jedną z dróg prowadzących do zrozumienia istoty kraju ościennego i jego mieszkańców. Przywołam w tym miejscu czterowiersz Eichendorffa o poszukiwaniu „czarodziejskiego słowa”, poetyckiego słowa dostępu do innego człowieka.
Uznanie i wdzięczność dla Ciebie, drogi laureacie Edwardzie! Odnalazłeś „czarodziejskie słowo”!

Wroclaw, den 15. November 2024

Fest der Universität in der Aula Leopoldina Übergabe des Andreas-Gryphius-Literaturpreises der Esslinger KünstlerGilde durch das Mitglied der KünstlerGilde Monika Taubitz an Professor Dr. Edward Białek

Magnifizenz!
Sehr geehrte Professorinnen und Professoren, sowie weitere Lehrende und Studierende,
sehr geehrte Damen und Herren!
Als langjähriges Mitglied der KünstlerGilde Esslingen wurde ich hierher entsandt, um einem hoch geschätzten Mitglied Ihrer Universität in diesem festlichen Rahmen eine besondere Auszeichnung zu überreichen.
Es handelt sich um den Andreas Gryphius-Preis, den Literaturpreis der KünstlerGgilde. Der verehrte Preisträger aus Ihrer Universität ist PROFESSOR DR. EDWARD BIAŁEK.
Er erhält diesen Preis für seine hervorragenden Übersetzungen und lyrischen Nachdichtungen aus der deutschen in die polnische Sprache und ist damit der Nachfolger des unvergessenen Karl Dedecius, der den Gryphius Preis im Jahr 1962 als erster Übersetzer erhielt.
Diese besondere diesjährige Auszeichnung wurde am 15. September 2024 in Esslingen verliehen. Leider konnte Professor Bialek die Feierstunde nicht miterleben, in der mir die ehrenvolle Aufgabe zufiel, die Laudatio zu halten.
Um sie heute zu wiederholen, ist sie in diesem Rahmen zu umfangreich. Ich wollte sie aber nicht kürzen, da sie doch in jedem Satz wissenswert und stimmig ist. Professor Bialek ist zwar, was das Lob seiner Person betrifft, stets sehr zurückhaltend. Deshalb lege ich meine ausführliche Laudatio der Urkunde des Preises bei. Doch einmal müssen seine großen Verdienste genannt werden.
Erwähnen möchte ich aber hier in aller Kürze, dass er seine Kunst in weitreichenden Teilen der schlesischen Literatur gewidmet hat, angefangen von der ersten Hochblüte im Zeitalter des Barocks bis in die Gegenwart hinein.
Als eine in Breslau geborene Autorin steht es mir zu, seine kunstvollen Nachdichtungen, auch die moderne Literatur betreffende, besonders hervorzuheben und ihm dafür zu danken, dass er so zum Brückenbauer zwischen Polen und Deutschen wurde, indem er die schwierigen Sprachbarrieren überwand und Verständigung und Verständnis auf hohem Niveau ermöglichte.
Zusammen mit mir würden bestimmt über 30 aus Schlesien stammende Gegenwartsautorinnen und Autoren samt einer umfangreichen Leserschaft auf beiden Seiten in mein Lob einstimmen, wenn sie anwesend sein könnten. Durch seine unermüdliche Übersetzungsarbeit und Herausgeberschaft entstanden und entstehen noch weiterhin zahllose Bücher und Bogendrucke während seiner karg bemessenen Freizeit.
Ein weiterer, nicht hoch genug einzuschätzender Verdienst von Professor Bialek ist die Einrichtung einer Übersetzerwerkstatt an dieser Universität, in der er Studierenden ebenfalls zu ersten eigenen Veröffentlichungen verhilft, ihnen seine Kunst vermittelt und ein Gespür dafür weckt, dass Dichtung zum Wesen eines Landes hinführt.
Eichendorffs Verse vom „Zauberwort“ vermitteln treffend diesen Tatbestand.
Anerkennung und Dank, Dir, lieber Preisträger Edward, Du hast das „Zauberwort“ getroffen!

Monika Taubitz